Do floty ORLEN dołączyły kolejne gazowce, które umożliwiają nam zapewnienie stabilnych i elastycznych dostaw gazu LNG z różnych zakątków świata. Dlaczego gaz jest fundamentem bezpieczeństwa energetycznego Polski i jaka jest jego rola w transformacji krajowego systemu energetycznego?
Polska znajduje się w kluczowym momencie transformacji energetycznej. Naszym strategicznym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju i budowa niezależności w dostępie do energii. Realizujemy ten cel, rozwijając własne odnawialne źródła energii, zwiększając wydobycie gazu z własnych złóż oraz budując nowe szlaki importu gazu i ropy. Dzięki temu uwalniamy się od ryzyka blokady dostaw z jednego kierunku. Ryzyka szczególnie wyraźnego w dobie napięć geopolitycznych w regionie.
Robimy to, aby zachować stabilność systemu elektroenergetycznego i utrzymać ceny energii na najniższym możliwym poziomie. Równocześnie dążymy do realizacji celów klimatycznych.
Fundamentem tych działań jest gaz ziemny. Dzięki temu paliwu możemy rozwijać odnawialne źródła energii (OZE) takie jak wielkoskalowe farmy fotowoltaiczne i wiatrowe. Produkując energię elektryczną z gazu, redukujemy poziom emisji gazów cieplarnianych w porównaniu do produkcji z węgla. W ten sposób stymulujemy również rozwój gospodarczy kraju i regionu.
Przyjrzyjmy się szczegółom:
- jakie jest znaczenie gazu w produkcji energii w Polsce,
- skąd w Polsce bierze się gaz,
- jak gaz wpływa na klimat i bezpieczeństwo,
- jakie korzyści ekonomiczne niesie ze sobą wykorzystanie gazu.
Stabilność systemu energetycznego kraju oznacza w praktyce gwarancję stałego zasilania energią. Innymi słowy gwarancję produkcji na poziomie wystarczającym do pokrycia zapotrzebowania kraju. Obecnie coraz większe moce osiągamy, produkując energię elektryczną z OZE, takich jak wiatr czy słońce. To źródła generujące najczystszą i najtańszą energię, które w dodatku są niezależne od geopolityki. Ich rosnący udział to także wyzwanie, bo produkcja z tych źródeł charakteryzuje się zmiennością zależną od warunków pogodowych. A przecież energia jest nam potrzebna także wtedy, kiedy nie wieje wiatr lub nie świeci słońce. Rozwiązaniem tego problemu jest gaz. A konkretnie elektrownie gazowe. Wysokosprawne jednostki gazowo-parowe (CCGT) mogą szybko zwiększać produkcję w bezwietrzne czy pochmurne dni, co pozwala bilansować system w okresach niskiej produkcji z OZE.
Zużycie gazu w elektroenergetyce
W 2024 roku udział OZE w produkcji energii w Polsce osiągnął rekordowe 29,6%, podczas gdy udział węgla spadł do 57%. Prognozy Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) wskazują, że do 2034 roku zużycie gazu do produkcji energii wzrośnie ponad czterokrotnie, a moc jednostek gazowych zwiększy się w tym czasie nawet trzykrotnie - z 4 GW do 9–12 GW.
Przykładem jest realizowana przez ORLEN budowa elektrowni gazowo-parowej w Ostrołęce (750 MW). Zastąpi ona wycofywane bloki węglowe, zapewniając stabilność dostaw.
Miks energetyczny 2024
Miks energetyczny 2030
Miks energetyczny 2050
W nadchodzących latach konieczne będzie wyłączenie starych, nieefektywnych jednostek węglowych. Tymczasem zapotrzebowanie na energię stale rośnie. Naszym zadaniem jest zatem pokrycie tzw. luki generacyjnej – czyli zbudowanie nowoczesnych mocy wytwórczych energii elektrycznej, by zastąpić moce starych jednostek węglowych i odpowiedzieć na zwiększający się popyt.
Bloki gazowe Grupy ORLEN
Jakie jest krajowe zużycie energii i potencjalna skala luki generacyjnej?
Zużycie energii elektrycznej wyniosło w 2023 roku 167,5 TWh, a produkcja 163,6 TWh, co wskazuje na niewielki deficyt pokryty importem. Jednak napędzana elektryfikacją transportu, ogrzewania i przemysłu konsumpcja energii rośnie o ok. 1–2% rocznie. Do 2030 roku zapotrzebowanie może osiągnąć 180–190 TWh, a do 2040 roku nawet 200 TWh, według szacunków PSE i Forum Energii.
źródło: PSE, Forum Energii
Prognoza wzrostu zapotrzebowania na energię
źródło: PSE, Forum Energii
W 2023 roku zainstalowana moc w polskim systemie elektroenergetycznym wynosiła 67,8 GW, z czego około 49% opierało się na węglu, 40% na OZE, a 7% na gazie. Zgodnie z Polityką Energetyczną Polski do 2040 roku (PEP2040) udział węgla w produkcji energii ma spaść do 56% w 2030 roku, a w dłuższej perspektywie do zera najpóźniej w 2049. Oznacza to wyłączenie co najmniej 10–15 GW mocy węglowych do 2035 roku. Do tego trzeba uwzględnić ograniczoną elastyczność OZE w dni o niskiej wietrzności czy dużym zachmurzeniu (np. zimą). W takie dni system traci nawet 10–15 GW mocy chwilowej.
źródło: PSE
Prognoza wzrostu zapotrzebowania na energię z gazu
źródło: PSE
Podsumowując:
- Potencjalna luka generacyjna do 2030 roku może wynieść 10–15 GW, a do 2040 roku, jeśli nie powstałyby nowe źródła energii, nawet 20–25 GW.
- Kluczową rolę w pokryciu tego deficytu pełnić będą jednostki gazowe.
- Źródła w tej technologii, zwłaszcza typu CCGT, mogą szybko reagować na zmiany zapotrzebowania i produkcję OZE.
- Ich czas rozruchu wynosi kilkanaście minut, w przeciwieństwie do godzin w przypadku węgla.
- W 2023 roku gaz dostarczył 11 TWh energii, ale jego rola wzrośnie – PSE prognozuje zwiększenie mocy gazowych do 9–12 GW do 2034 roku, co przełoży się na 30–40 TWh rocznie.
Polska zdywersyfikowała źródła i kierunki dostaw gazu ziemnego, uniezależniając się od dostaw z Rosji, co wzmacnia nasze bezpieczeństwo energetyczne. Całkowicie zrezygnowaliśmy z bezpośredniego importu gazu rosyjskiego. Taki ruch był możliwy, dzięki strategicznym inwestycjom w infrastrukturę i kontraktom z alternatywnymi dostawcami.
Główne źródła gazu obejmują:
Wydobycie krajowe
W Polsce produkuje się kilka miliardów metrów sześciennych gazu rocznie, z czego większość to wydobycie z własnych złóż prowadzone przez Grupę ORLEN. Krajowa produkcja koncernu wyniosła w 2024 r. ok. 3,3 mld m³ i była zbliżona do poziomu z 2023.
Import drogą morską
Terminal LNG w Świnoujściu osiągnął przepustowość 8,3 mld m³ gazu ziemnego rocznie. Dostawy te pochodzą głównie z USA, Kataru, ale także innych kierunków takich jak m.in. Norwegia czy Egipt. Ponadto moce importowe ORLEN w zakresie LNG wzrosną o kolejne ok. 6 mld m³ gazu rocznie w związku z planowanym na 2028 r. uruchomieniem terminala FSRU w Gdańsku.
Baltic Pipe
Gazociąg umożliwia import gazu z Norwegii przez Danię do Polski. Jego roczna przepustowość wynosi ok. 10 mld m³.
Interkonektory
Połączenia z Litwą, Słowacją, Niemcami i Ukrainą zwiększają elastyczność dostaw z rynków europejskich.
Dywersyfikacja wsparta rozbudową magazynów gazu (z 3,3 mld m³ do 4,1 mld m³ do 2027 roku) gwarantuje stabilność dostaw nawet w okresach kryzysowych, takich jak blackouty czy wahania cen na rynkach globalnych. Dodatkowo Grupa ORLEN do 2030 roku zamierza zwiększyć wydobycie własne w kraju i za granicą z obecnych 8,6 mld m³ do 12 mld m³ rocznie. To eliminuje ryzyko „politycznych" przerw w dostawach.
Gaz ziemny emituje o 50–60% mniej CO₂ niż węgiel przy produkcji energii elektrycznej, co czyni go paliwem przejściowym w drodze do neutralności klimatycznej. W Polsce zastąpienie węgla gazem w elektrowniach i ciepłownictwie znacząco obniża ślad węglowy. Elektrownie gazowe CCGT osiągają sprawność ponad 50% w porównaniu z 30% w przypadku elektrowni węglowych, co dodatkowo redukuje zużycie paliwa i emisje.
Dodatkowo wymiana pieców węglowych na gazowe w gospodarstwach domowych radykalnie poprawia jakość powietrza, eliminując emisję pyłów i toksycznych substancji. W skali kraju gaz w ciepłownictwie i energetyce pozwala ograniczyć emisje nie tylko CO₂, ale także SO₂, NOx i PM2,5, wspierając cele klimatyczne UE i zdrowie publiczne.
Wpływ na bezpieczeństwo, klimat i rozwój gospodarczy
Bezpieczeństwo energetyczne
Gaz zapewnia elastyczność i stabilność systemu, zmniejszając ryzyko przerw w dostawach energii, zwłaszcza w kontekście wycofywania węgla. Dywersyfikacja źródeł minimalizuje zależność od dostawców, co było kluczowe po 2022 roku w obliczu kryzysu geopolitycznego związanego z wojną w Ukrainie.
Klimat
Redukcja emisji gazów cieplarnianych i poprawa jakości powietrza, dzięki gazowi wspiera realizację celów Porozumienia Paryskiego i unijnej polityki klimatycznej (redukcja emisji o 55% do 2030 roku). Gaz jest też pomostem do przyszłych technologii, takich jak biometan czy wodór, które mogą być integrowane z istniejącą infrastrukturą gazową.
Rozwój gospodarczy
Inwestycje w infrastrukturę gazową (np. Baltic Pipe, terminal LNG) oraz nowe elektrownie gazowe generują tysiące miejsc pracy i napędzają wzrost PKB. Gaz wzmacnia również pozycję Polski jako hubu energetycznego, wspierając eksport energii i współpracę z sąsiadami (np. Ukraina, Czechy, Słowacja). Sektor transportu, zwłaszcza rozwój LNG i CNG (45 stacji w 2023 roku, wzrost o 30% w 5 lat), przyczynia się do modernizacji gospodarki.
Wnioski
- Gaz ziemny jest nieodzownym elementem polskiej transformacji energetycznej, łącząc stabilność systemu, bezpieczeństwo dostaw i redukcję emisji.
- Jego rola jako paliwa wspierającego OZE i przejściowego zamiennika węgla jest kluczowa w perspektywie najbliższych 20–30 lat, zanim technologie zeroemisyjne, jak energetyka jądrowa czy wodór, osiągną pełną skalę.
- Aby maksymalizować korzyści, przyspieszamy inwestycje w elektrownie gazowe, dywersyfikujemy źródła dostaw i zwiększamy własne wydobycie.
- Rozwijamy też infrastrukturę przesyłową, technologię biometanu i wodoru w oparciu o istniejące sieci gazowe.
- Gaz nie jest celem samym w sobie, lecz strategicznym narzędziem, które pozwala Polsce osiągnąć neutralność klimatyczną, zachowując stabilność energetyczną i wspierając rozwój gospodarczy regionu.